مطالعات پزشکی و پژوهش‌های علمی گویای آن است که استرس، فراتر از آسیب‌های روانی، تأثیر قابل توجهی بر سلامت دهان و دندان می‌گذارد. از بیماری‌های لثه گرفته تا پوسیدگی زودرس و حتی سردردهای مزمن، طیف وسیعی از مشکلات دندانی می‌توانند در پی اضطراب کنترل‌نشده بروز کنند.
دکتر صدیقه مویدی، متخصص ارتودنسی و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز، در این باره توضیح می‌دهد که استرس مزمن به واسطه افزایش هورمون‌هایی مانند کورتیزول، بروز التهاب‌های سیستمیک را تشدید کرده و ساختار لثه را آسیب‌پذیر می‌کند. این شرایط نه‌تنها زمینه را برای پیشرفت بیماری پریودنتیت فراهم می‌سازد، بلکه با کاهش توان ایمنی بدن، دهان را به طعمه‌ای برای باکتری‌های بیماری‌زا تبدیل می‌کند.
یکی از پیامدهای رفتاری رایج استرس، دندان‌قروچه شبانه یا همان «براکسیزم» است که در حدود ۷۰ تا ۹۰ درصد افراد مبتلا به اضطراب یا اختلالات روانی دیده می‌شود. سایش مینای دندان، ترک‌خوردگی، کوتاه شدن تاج دندان و مشکلات مفصل فکی از عوارض این پدیده هستند. استفاده از نایت گارد (محافظ دندانی شبانه) می‌تواند از آسیب‌های ناشی از آن تا حدی جلوگیری کند.
خشکی دهان (زروستومیا) نیز یکی دیگر از آثار ناشی از اضطراب است که با کاهش ترشح بزاق، محیط دهان را برای رشد باکتری‌های مضر آماده می‌کند. علاوه بر این، در شرایط پرتنش افراد ممکن است عادت‌های بهداشتی مانند مسواک زدن منظم را کنار بگذارند یا با روی آوردن به رفتارهای ناسالم مانند مصرف دخانیات، شیرینی‌جات و نوشابه‌های گازدار، آسیب بیشتری به سلامت دهان خود وارد کنند.
برای مقابله با این تأثیرات، دکتر مویدی پیشنهاد می‌کند:
- از روش‌های کاهش استرس مانند مدیتیشن، تنفس عمیق، یوگا و ورزش بهره بگیرید.
- بهداشت دهان را حتی در شرایط پراضطراب، فراموش نکنید؛ مسواک، نخ دندان و دهان‌شویه فراموش‌نشدنی‌اند.
- از عادت‌های ناسالم مانند جویدن ناخن و فشار دادن فک‌ها پرهیز کنید و در صورت نیاز از مشاوره روان‌شناسی کمک بگیرید.
- مصرف قند و نوشیدنی‌های اسیدی را کاهش دهید تا خطر پوسیدگی دندان کمتر شود.
- به نشانه‌هایی مانند حساسیت، ساییدگی دندان یا التهاب لثه بی‌توجه نباشید و با دندان‌پزشک مشورت کنید. در صورت لزوم، مراجعه به روان‌پزشک نیز توصیه می‌شود.
سلامت دهان و دندان بخشی جدایی‌ناپذیر از سلامت کلی بدن است و مراقبت از آن در کنار سلامت روان، پایه‌ای برای کیفیت زندگی بهتر به شمار می‌رود. استرس اگرچه اجتناب‌ناپذیر است، اما با راهکارهای درست می‌توان از پیامدهای پنهان آن جلوگیری کرد.