اقیانوسهای زیرسطحی و تغییر نگاه به حیات فرازمینی
تحقیقات تازه نشان میدهد که کوچکترین قمرهای یخی در منظومه شمسی ممکن است میزبان اقیانوسهای پنهانی باشند که در اعماق تاریک و زیر پوسته ضخیم یخ جریان دارند. این یافتهها نهتنها نگاه دانشمندان به دنیای اقیانوسهای زیرسطحی را تغییر داده، بلکه مسیر جستوجوی حیات فرازمینی را نیز دگرگون میکند.
چرا آب در قمرهای یخی میجوشد؟
در بسیاری از قمرهای دوردست، اقیانوسهایی میان هسته سنگی و پوسته یخی وجود دارند. پژوهش جدید به رهبری پروفسور مکسول رودولف از دانشگاه کالیفرنیا دیویس نشان میدهد که کاهش فشار ناشی از نازک شدن پوسته یخی میتواند شرایطی مشابه «نقطه سهگانه» ایجاد کند؛ جایی که یخ، آب و بخار همزمان وجود دارند و آب بدون نیاز به گرمای زیاد شروع به جوشیدن میکند.
نقش اندازه قمرها در رفتار اقیانوسهای پنهان
- در قمرهای کوچکتر مانند میماس و میراندا، پوسته یخی مقاوم باقی میماند و افت فشار میتواند جوشیدن آب را آغاز کند.
- در قمرهای بزرگتر مانند انسلادوس، پوسته ضخیم تحت فشارهای تکتونیکی تغییر شکل میدهد و به جای جوشیدن، سطح قمر را با رگهها و چینخوردگیهای یخی پوشش میدهد.
نمونههای شاخص در زحل و اورانوس
میماس: قمر کوچک زحل با قطر کمتر از ۲۵۰ مایل، نشانههایی از وجود اقیانوس زیرسطحی دارد که احتمالاً در اثر نازک شدن پوسته یخی شکل گرفته است. انسلادوس: یکی از جذابترین قمرهای زحل که فوارههای عظیم آب و یخ از قطب جنوب آن توسط کاوشگر کاسینی مشاهده شد. وجود مواد آلی در این فوارهها، انسلادوس را به یکی از بهترین گزینهها برای کشف محیطهای قابل زیست تبدیل کرده است. میراندا و آریل: دو قمر اورانوس که مدلسازیها نشان میدهد در گذشته میزبان لایههای آب بودهاند. تصاویر وویجر ۲ از میراندا ساختارهای عجیب «کرونا» را آشکار کرده که نشانهای از فعالیتهای تکتونیکی داخلی است.
چگونه جوشیدن آب سطح قمرها را تغییر میدهد؟
جوشیدن در اقیانوسهای زیرسطحی به معنای انفجار یا نابودی قمر نیست. بلکه حبابهای بخار و گاز آزادشده لایهای سبکتر ایجاد میکنند که به سمت بالا حرکت کرده و جریانهای همرفتی را شکل میدهد. این جریانها میتوانند مسیرهایی در پوسته باز کنند و اجازه دهند آب یا بخار به سطح برسد؛ فرآیندی که در قمرهای کوچک به ایجاد لکهها و ناهمواریهای سطحی منجر میشود.
اهمیت کشف اقیانوسهای پنهان برای جستوجوی حیات
این یافتهها نشان میدهد که قمرهای یخی میتوانند منابع انرژی شیمیایی و آب مایع داشته باشند؛ دو عامل حیاتی برای شکلگیری حیات. به همین دلیل، مأموریتهای فضایی آینده میتوانند با تمرکز بر این قمرها، مسیر تازهای برای کشف نشانههای زیستی در منظومه شمسی ترسیم کنند.
جمعبندی
اقیانوسهای پنهان در قمرهای یخی رفتاری متفاوت از زمین دارند. کاهش فشار میتواند بدون گرما باعث جوشیدن آب شود و ساختار پوسته را تغییر دهد. این کشف نهتنها درک ما از تکامل این جهانهای یخی را گسترش میدهد، بلکه امید تازهای برای یافتن حیات در اعماق منظومه شمسی ایجاد کرده است.
لعیا آزاده
من فارغالتحصیل رشته رسانه و ارتباطات هستم و از همان دوران دانشگاه به پتانسیل فضای مجازی و رسانههای دیجیتال برای تولید محتوا علاقهمند شدم. فعالیت حرفهای خودم را از سال ۱۳۹۷ با مدیریت یک وبلاگ و شبکههای اجتماعی برای یک برند کوچک آغاز کردم. پس از کسب تجربه در زمینه تولید محتوای دیجیتال و بازاریابی، اکنون به عنوان دبیر سرویس محتوای دیجیتال در یک مجله اینترنتی شناختهشده فعالیت میکنم. تلاش من این است که با بهرهگیری از روندهای جدید، محتوایی جذاب و تعاملی برای مخاطبان تولید کنم.