انتشار خبر بازداشت یک بازیگر مشهور سینما به اتهام اخلاقی، بار دیگر نشان داد که چگونه فضای مجازی میتواند یک پرونده قضایی را به میدان رقابت برای جلب توجه و افزایش دنبالکننده تبدیل کند. در حالی که دستگاه قضایی با یک پرونده حقوقی مواجه است، شبکههای اجتماعی آن را به ابزاری برای تولید محتوا و کسب لایک و فالوور بدل کردهاند.
هجوم محتوا و گمانهزنیها
تنها چند ساعت پس از اعلام خبر بازداشت، موجی از ویدئوها، پستها و تحلیلها در پلتفرمهایی مانند اینستاگرام و یوتیوب منتشر شد. کاربران و تولیدکنندگان محتوا با سرعت به دنبال نام بازیگر بودند و روایتهای مختلفی را بازنشر کردند. حجم واکنشها به حدی بود که مرز میان خبر درست و شایعه عملاً محو شد.
اقتصاد توجه و تبدیل پرونده به کالا
پدیده اقتصاد توجه سالهاست که فضای مجازی را از محیطی برای اطلاعرسانی به بازاری برای رقابت بر سر دیده شدن تغییر داده است. در این ساختار، هر کلیک و بازدید ارزش اقتصادی دارد.
- محتوایی که نام یک چهره مشهور را همراه با کلیدواژههایی چون «تجاوز» در خود دارد، به سرعت در صدر جستوجوها قرار میگیرد.
- حتی رسانهها و کاربران بیطرف نیز ناخواسته با تکرار نام و جزئیات، به ماندگاری موضوع در مرکز توجه کمک میکنند.
از صحنه سینما تا سوخت محتوای مجازی
جالب آنکه این بازیگر پیشتر در یکی از فیلمهای خود نقش قاضی رسیدگی به پرونده تجاوز را ایفا کرده بود. اکنون همان تصاویر سینمایی به محتوای تازهای برای صفحات مجازی تبدیل شده و با تدوین و موسیقی احساسی بازنشر میشود؛ کلیپهایی که بیشتر از آنکه اطلاعرسانی باشند، ابزاری برای وایرال شدن هستند.
مسئولیت رسانههای رسمی
در چنین شرایطی، نقش رسانههای رسمی دوچندان میشود. سکوت آنها میدان را به روایتهای غیرمعتبر میسپارد و انتشار شتابزده نیز خطر گرفتار شدن در چرخه هیجان را به همراه دارد. یافتن تعادل میان اطلاعرسانی دقیق و پرهیز از دامن زدن به موج هیجانی، همان مرز باریکی است که اخلاق حرفهای را از ولع دیده شدن جدا میکند.
جمعبندی
پرونده بازداشت یک بازیگر معروف بیش از آنکه در افکار عمومی بهعنوان یک روند قضایی دیده شود، به سوختی برای رقابت در شبکههای اجتماعی بدل شد. پرسش اصلی دیگر این نیست که نتیجه پرونده چه خواهد شد، بلکه این است که چرا موضوعی حساس و انسانی باید به کالایی برای مصرف در چرخه اقتصاد توجه تبدیل شود. در زمانی که هر کلیک ارزش اقتصادی دارد، مهمترین وظیفه رسانهها و تولیدکنندگان محتوا، حفظ حرمت انسانها و پرهیز از تبدیل یک اتهام اثباتنشده به ابزار خودنمایی است.
لعیا آزاده
من فارغالتحصیل رشته رسانه و ارتباطات هستم و از همان دوران دانشگاه به پتانسیل فضای مجازی و رسانههای دیجیتال برای تولید محتوا علاقهمند شدم. فعالیت حرفهای خودم را از سال ۱۳۹۷ با مدیریت یک وبلاگ و شبکههای اجتماعی برای یک برند کوچک آغاز کردم. پس از کسب تجربه در زمینه تولید محتوای دیجیتال و بازاریابی، اکنون به عنوان دبیر سرویس محتوای دیجیتال در یک مجله اینترنتی شناختهشده فعالیت میکنم. تلاش من این است که با بهرهگیری از روندهای جدید، محتوایی جذاب و تعاملی برای مخاطبان تولید کنم.