شب ۱۶ شهریور، نگاه هزاران نفر به آسمان خیره می‌شود تا شاهد پدیده‌ای چشمگیر باشند: ماه‌گرفتگی کامل. این رویداد زمانی اتفاق می‌افتد که زمین دقیقاً میان خورشید و ماه قرار می‌گیرد و سایه آن روی سطح ماه می‌افتد. هنگامی که ماه کاملاً در بخش تاریک زمین قرار می‌گیرد، به‌دلیل عبور نور خورشید از جو زمین، رنگش به یک قرمز عمیق تغییر می‌کند و تصویری شبیه «ماه خونین» پدید می‌آید.
چرا ماه به رنگ قرمز در می‌آید؟
نور خورشید پس از عبور از جو زمین، توسط مولکول‌های هوا و ذرات غبار پراکنده می‌شود. طول موج‌های کوتاه‌تر (آبی و سبز) بیشتر پراکنده می‌شوند و تنها طول موج‌های بلندتر (قرمز و نارنجی) می‌توانند به لایه تاریک سایه زمین برسند و روی ماه منعکس شوند. نتیجه این شکست نور، رنگ سرخ‌فام ماه در زمان خسوف کامل است.
مراحل خسوف ۱۶ شهریور
تصویر ماه‌گرفتگی را می‌توان در چند مرحله مشاهده کرد. هر مرحله مشخصه‌ای بصری دارد و فرصت‌های عکاسی و رصد متفاوتی فراهم می‌کند:
- آغاز نیم‌سایه (۱۸:۵۶): کاهش اندک روشنایی که با چشم غیرمسلح به‌سختی دیده می‌شود.
- شروع خسوف جزئی (۱۹:۵۷): بخشی از قرص ماه آهسته درون سایه زمین فرو می‌رود.
- ورود به خسوف کامل (۲۱:۰۱): کل سطح ماه در سایه قرار می‌گیرد و قرمز می‌شود.
- اوج خسوف (۲۱:۴۲): رنگ سرخ‌رنگ ماه بیشترین شدت را دارد.
- پایان خسوف کامل (۲۲:۲۳) و خروج تدریجی از نیم‌سایه تا ساعت ۰۰:۲۵ بامداد.
این رخداد در مجموع حدود ۸۲ دقیقه ادامه خواهد داشت.
اهمیت علمی و فرهنگی
ماه‌گرفتگی از دیرباز ابزار تشخیص اندازه و شکل زمین بوده است. ارسطو با بررسی سایه زمین روی ماه کروی‌بودن سیاره ما را اثبات کرد و تقویم‌نگاران بابلی چرخه ساروس را تعریف کردند. در فرهنگ‌های مختلف نیز ماه خونین با نمادهایی چون مرگ، تولد دوباره یا هشدار الهی همراه بوده است، اما امروزه آن را فرصتی برای هم‌نشینی علمی و نجومی می‌دانند.
نکات رصد بهتر خسوف
- استفاده از دوربین دوچشمی یا تلسکوپ ساده برای دیدن جزئیات سایه و کهکشان‌های اطراف
- انتخاب مکانی با آلودگی نوری کم و افق گسترده برای ثبت همه مراحل خسوف
همراه داشتن آب و لباسی مناسب فصل نیز تجربه رصد را دلپذیرتر می‌کند. این شب را از دست ندهید؛ ماه خونین آماده می‌شود تا داستانی تازه از پیوند زمین، خورشید و ماه روایت کند.
لعیا آزاده
من فارغ‌التحصیل رشته رسانه و ارتباطات هستم و از همان دوران دانشگاه به پتانسیل فضای مجازی و رسانه‌های دیجیتال برای تولید محتوا علاقه‌مند شدم. فعالیت حرفه‌ای خودم را از سال ۱۳۹۷ با مدیریت یک وبلاگ و شبکه‌های اجتماعی برای یک برند کوچک آغاز کردم. پس از کسب تجربه در زمینه تولید محتوای دیجیتال و بازاریابی، اکنون به عنوان دبیر سرویس محتوای دیجیتال در یک مجله اینترنتی شناخته‌شده فعالیت می‌کنم. تلاش من این است که با بهره‌گیری از روندهای جدید، محتوایی جذاب و تعاملی برای مخاطبان تولید کنم.