تباهگ، یکی از اصیل‌ترین غذاهای محلی سیستان و بلوچستان، امروزه نه‌تنها در این استان، بلکه در سراسر ایران و حتی کشورهای همسایه نیز به‌عنوان خوراکی سنتی و ارزشمند شناخته می‌شود. این غذا، تلفیقی از تاریخ، سلیقه و تدبیر مردم بلوچ برای نگهداری گوشت در شرایط سخت اقلیمی است.
تباهگ چیست؟
تباهگ نوعی گوشت خشک‌شده است که از قطعات نازک گوشت گوسفند یا بز تهیه می‌شود. این گوشت با مخلوطی از نمک، فلفل و پودر انار مزه‌دار شده و سپس در هوای آزاد خشک می‌شود. طعم خاص و قدرت ماندگاری طولانی، آن را به گزینه‌ای محبوب برای روزهای سرد سال یا مصرف در ماه رمضان، به‌ویژه در وعده سحر، تبدیل کرده است.
پیشینه تاریخی تباهگ
قدمت این غذا به قرن‌ها پیش بازمی‌گردد؛ زمانی که مردم بلوچستان برای نگهداری گوشت قربانی در ایامی چون عید قربان یا فطر، آن را به شیوه‌ای سنتی خشک می‌کردند. گوشت، پس از برش‌هایی نازک، با انار خشک کوبیده (در گویش محلی: انار دانَگ) و نمک طعم‌دار شده و زیر نور آفتاب در شرایطی بهداشتی خشک می‌گردید. حتی امروز نیز بسیاری از خانوارهای بلوچی با همان روش سنتی، تباهگ را تهیه می‌کنند.
مواد لازم برای تهیه تباهگ
- گوشت ورقه‌شده تباهگ
- نمک و فلفل سیاه به مقدار کافی
- روغن سرخ‌کردنی
- آب برای پخت اولیه
مراحل پخت تباهگ
- گوشت تباهگ را با نمک، فلفل و مقدار مناسبی آب در قابلمه‌ای ریخته و روی شعله متوسط بجوشانید.
- پس از حدود یک ساعت و نرم شدن گوشت، آن را آبکش کرده و مایع پخت را نگه دارید.
- گوشت پخته‌شده را در کمی روغن تفت دهید تا عطر و طعم آن آزاد شود.
- تباهگ آماده‌شده را می‌توان همراه با برنج زعفرانی یا برنج پخته‌شده در آب گوشت میل کرد.
نکته: برخی ترجیح می‌دهند گوشت را تفت ندهند تا طعم اصلی آن حفظ شود و مستقیماً با برنج ترکیب شود.
آموزش تهیه پلو بلوچی با تباهگ (برای ۳ نفر)
مواد مورد نیاز:
- گوشت پخته تباهگ
- ۳ پیمانه برنج
- ۱ عدد گوجه‌فرنگی خردشده
- ۱ عدد پیاز نگینی‌شده
- نمک و فلفل سیاه
- روغن
- آب گوشت تباهگ
- ترشی لیمو (برای سرو)
طرز تهیه:
- پیاز را در روغن طلایی کنید، سپس گوجه‌فرنگی، نمک و فلفل را افزوده و چند دقیقه تفت دهید.
- گوشت پخته را به مواد اضافه کرده و مخلوط را به‌خوبی تفت دهید.
- برنج را به همراه آب گوشت به قابلمه بیفزایید. در صورت نیاز، مقداری آب جوش نیز اضافه کنید.
- ترکیب را همراه با گوشت و پیاز بپزید و درب قابلمه را با دم‌کنی پوشانده و اجازه دهید ۳۰ دقیقه دم بکشد.
- پلو بلوچی را با ترشی لیمو سرو کنید.
تباهگ نماد هویت غذایی مردم بلوچستان است؛ غذایی که ریشه در اقلیم، تاریخ و ذوق تغذیه‌ای مردم محلی دارد. با تهیه این خوراک خوش‌طعم در خانه، می‌توانید طعمی از اصالت جنوب‌شرق ایران را تجربه کنید.