جمجمه‌های میخ‌کوب‌شده در اسپانیا که سال‌ها موضوع بحث باستان‌شناسان بوده‌اند، اکنون با تحلیل‌های علمی جدید معنای پیچیده‌تری پیدا کرده‌اند. پژوهش‌های تازه نشان می‌دهد این جمجمه‌ها نه‌تنها نماد احترام به نیاکان، بلکه ابزاری برای نمایش قدرت و ایجاد رعب در میان دشمنان بوده‌اند.
جمجمه‌های میخ‌کوب‌شده؛ میان احترام و وحشت
در جوامع باستانی شمال اسپانیا، جمجمه‌ها در مکان‌های عمومی مانند دیوارها و دروازه‌ها به نمایش گذاشته می‌شدند. برخی محققان این اقدام را نشانه‌ای از بزرگداشت مردگان می‌دانند، در حالی که گروهی دیگر آن را ابزاری برای ترساندن رقبا و دشمنان تفسیر می‌کنند. دکتر روبن د لا فوئنته-سئوآنه از دانشگاه مستقل بارسلونا تأکید می‌کند که معنای این جمجمه‌ها بسته به شرایط اجتماعی و فرهنگی هر جامعه متفاوت بوده و نمی‌توان تنها یک تفسیر واحد برای آن‌ها ارائه داد.
یافته‌های علمی از تحلیل ایزوتوپ‌ها
باستان‌شناسان با بررسی ایزوتوپ‌های استرونسیوم و اکسیژن در مینای دندان جمجمه‌ها توانسته‌اند محل زندگی افراد را شناسایی کنند. نتایج نشان می‌دهد:
- برخی جمجمه‌ها متعلق به افراد محلی بوده و احتمالاً با احترام در خانه‌ها یا مکان‌های خاص نگهداری می‌شدند.
- جمجمه‌های خارجی‌ها بیشتر در مکان‌های عمومی و برجسته نصب می‌شدند تا نمادی از پیروزی و تسلط جامعه بر دشمنان باشند.
این یافته‌ها نشان می‌دهد که رفتار با جمجمه‌ها پس از مرگ، بسته به تعلق فرد به جامعه یا دشمن بودن او، متفاوت بوده است.
شواهد باستان‌شناسی از اویاسترت و پوئیگ کاستلار
در محوطه‌های باستانی اویاسترت و پوئیگ کاستلار که به عصر آهن تعلق دارند، ده‌ها جمجمه میخ‌کوب‌شده کشف شده است.
- در پوئیگ کاستلار، جمجمه‌های خارجی روی دیوارها و ورودی‌ها نصب می‌شدند تا قدرت جامعه را به رخ بکشند.
- در اویاسترت، برخی جمجمه‌های محلی در خانه‌ها نگهداری می‌شدند و احتمالاً به‌عنوان یادبود خانوادگی یا نشانه‌ای از جایگاه اجتماعی فرد استفاده می‌شدند.
این تفاوت‌ها نشان می‌دهد که حتی در یک منطقه جغرافیایی واحد، کارکرد جمجمه‌ها می‌توانست متنوع و چندلایه باشد.
جمجمه‌ها به‌عنوان غنیمت یا آیین مذهبی
برخی شواهد حاکی از آن است که جمجمه‌های خارجی ممکن است به شیوه‌ای مشابه با سنت‌های گال‌ها به‌عنوان غنیمت جنگی یا قربانی مذهبی نگهداری شده باشند. در این حالت، جمجمه‌ها نه‌تنها نماد پیروزی در نبرد، بلکه بخشی از آیین‌های مذهبی برای احترام به خدایان محسوب می‌شدند.
نتیجه‌گیری
تحقیقات جدید نشان می‌دهد که جمجمه‌های میخ‌کوب‌شده در اسپانیا ترکیبی از احترام، یادبود و نمایش قدرت بوده‌اند. این سنت‌ها بسته به شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی هر جامعه معنای متفاوتی پیدا می‌کردند. همان‌طور که جوردی پرنسیپال، مدیر موزه تاریخ کاتالونیا، اشاره می‌کند: «چه به‌عنوان یادبود نیاکان و چه به‌عنوان غنیمت جنگی، هدف نهایی این نمایش‌ها تأکید بر تسلط و اقتدار جامعه بوده است.»
لعیا آزاده
من فارغ‌التحصیل رشته رسانه و ارتباطات هستم و از همان دوران دانشگاه به پتانسیل فضای مجازی و رسانه‌های دیجیتال برای تولید محتوا علاقه‌مند شدم. فعالیت حرفه‌ای خودم را از سال ۱۳۹۷ با مدیریت یک وبلاگ و شبکه‌های اجتماعی برای یک برند کوچک آغاز کردم. پس از کسب تجربه در زمینه تولید محتوای دیجیتال و بازاریابی، اکنون به عنوان دبیر سرویس محتوای دیجیتال در یک مجله اینترنتی شناخته‌شده فعالیت می‌کنم. تلاش من این است که با بهره‌گیری از روندهای جدید، محتوایی جذاب و تعاملی برای مخاطبان تولید کنم.