در فاصله‌ای حدود ۴۵۰ سال نوری از زمین، در دل یکی از متراکم‌ترین ابرهای مولکولی کهکشان راه شیری، ستاره‌ای جوان در حال شکل‌گیری است. تلسکوپ فضایی جیمز وب، با بهره‌گیری از فناوری پیشرفته تصویربرداری فروسرخ، موفق شده است نمایی بی‌نظیر و دقیق از این فرآیند پیچیده و شگفت‌انگیز ثبت کند؛ تصویری که نگاه تازه‌ای به نحوه تولد ستارگان در دل تاریکی‌های کیهانی ارائه می‌دهد.
نگاهی به زایش ستاره‌ای در ابر مولکولی ثور
این رصد علمی در منطقه‌ای موسوم به «ابر مولکولی ثور» انجام شده است؛ یکی از فعال‌ترین زایشگاه‌های ستاره‌ای در کهکشان ما که در فاصله‌ای نسبتاً نزدیک به زمین قرار دارد. تلسکوپ جیمز وب با قدرت نفوذ بالا در طول موج‌های فروسرخ، توانسته از میان لایه‌های ضخیم گاز و غبار عبور کرده و به قلب این ابر تاریک دست یابد. چنین قابلیتی پیش‌تر در هیچ ابزار رصدی با این دقت و وضوح دیده نشده بود.
کشف دیسک گازی عظیم اطراف ستاره جوان
در مرکز این تصویر، دیسکی گازی به نام HH30 دیده می‌شود که ستاره‌ای نوپا را در خود جای داده است. این دیسک که حدود ۶۴ میلیارد کیلومتر وسعت دارد، نقش حیاتی در تغذیه و رشد ستاره ایفا می‌کند. ستاره در حال تولد، هنوز در دل این دیسک پنهان است و مواد اطراف را جذب می‌کند تا به بلوغ برسد. چنین دیسک‌هایی معمولاً محل شکل‌گیری سیارات آینده نیز هستند و مطالعه آن‌ها می‌تواند اطلاعات ارزشمندی درباره منشأ منظومه‌های سیاره‌ای در اختیار دانشمندان قرار دهد.
جت‌های گازی و پدیده هربیگ-هارو؛ نشانه‌هایی از تولد پرانرژی
یکی از جذاب‌ترین بخش‌های این رصد، مشاهده جت‌های گازی قدرتمندی است که با سرعتی بین ۱۰۰ تا ۳۰۰ کیلومتر بر ثانیه از قطب‌های ستاره خارج می‌شوند. این جت‌ها هنگام برخورد با مواد اطراف، پدیده‌ای نادر به نام «جرم هربیگ-هارو» را ایجاد می‌کنند؛ اجرامی درخشان که حاصل موج‌های شوکی ناشی از برخورد گازهای پرسرعت با محیط اطراف هستند. این پدیده‌ها اطلاعات مهمی درباره جهت‌گیری جت‌ها و تعامل آن‌ها با فضای اطراف ارائه می‌دهند و به درک بهتر مراحل اولیه تولد ستارگان کمک می‌کنند.
اهمیت علمی این رصد برای اخترشناسان
تصویری که جیمز وب ثبت کرده، نه‌تنها از نظر زیبایی بصری خیره‌کننده است، بلکه از نظر علمی نیز ارزش بالایی دارد. این رصد به اخترشناسان امکان داده تا یکی از بنیادی‌ترین فرآیندهای کیهانی، یعنی شکل‌گیری ستارگان و ساختارهای سیاره‌ای، را از نزدیک بررسی کنند. چنین مشاهداتی می‌توانند به پاسخ‌گویی به پرسش‌های کلیدی درباره منشأ منظومه شمسی و دیگر سامانه‌های ستاره‌ای کمک کنند.
رصد اخیر تلسکوپ جیمز وب، گامی بزرگ در مسیر شناخت بهتر جهان هستی و فرآیندهای پیچیده درون آن است. با ادامه فعالیت این تلسکوپ، انتظار می‌رود تصاویر و داده‌های بیشتری از اعماق کیهان منتشر شود که افق‌های تازه‌ای را در علم اخترشناسی بگشاید.
لعیا آزاده
من فارغ‌التحصیل رشته رسانه و ارتباطات هستم و از همان دوران دانشگاه به پتانسیل فضای مجازی و رسانه‌های دیجیتال برای تولید محتوا علاقه‌مند شدم. فعالیت حرفه‌ای خودم را از سال ۱۳۹۷ با مدیریت یک وبلاگ و شبکه‌های اجتماعی برای یک برند کوچک آغاز کردم. پس از کسب تجربه در زمینه تولید محتوای دیجیتال و بازاریابی، اکنون به عنوان دبیر سرویس محتوای دیجیتال در یک مجله اینترنتی شناخته‌شده فعالیت می‌کنم. تلاش من این است که با بهره‌گیری از روندهای جدید، محتوایی جذاب و تعاملی برای مخاطبان تولید کنم.