نارسایی مزمن کلیه (CKD) یکی از چالش‌های بزرگ سلامت عمومی است که بیش از ۱۰ درصد جمعیت جهان را درگیر کرده و سالانه میلیون‌ها نفر را به دیالیز یا پیوند کلیه می‌کشاند. به رغم پیشرفت‌های درمانی، نبود نشانگر زیستی قابل‌اطمینان برای تشخیص زودرس آسیب‌های میکروسکوپی رگ‌های کلیه، مانع بهبود نتایج درمانی و پیشگیری از پیشرفت بیماری می‌شود.
میکروآران‌ای و نقش ریزکنترل ژنی
ریزآران‌ای‌ها (microRNA) مولکول‌های کوتاهی هستند که بیان ژن‌ها را بعد از رونویسی تنظیم می‌کنند و در فرایندهای سلولی متعدد، از جمله رشد، تکثیر و پاسخ به تنش‌های محیطی، نقش کلیدی دارند. تاکنون بیش از هزار نوع از این مولکول‌ها در ژنوم انسان شناسایی شده که سهم آنها در سلامت و بیماری، به‌تازگی در کانون توجه پژوهشگران قرار گرفته است.
miR-423-5p؛ نشانگر و درمانگر میکروسازی کلیه
مطالعه‌ای پیشگامانه در «مرکز تحقیقاتی بیمارستان دانشگاه مونترال» (CRCHUM) نشان داده است که miR-423-5p می‌تواند:
- از تخریب مویرگ‌های دور لوله‌های کلیوی جلوگیری کرده و عملکرد آنها را پس از آسیب ایسکمیک–رفلوبیلیتی (قطع و بازگشت جریان خون) حفظ کند
- به‌عنوان نشانگر زیستی خونی قابل اندازه‌گیری، وضعیت میکروسازی کلیه را در موش‌های آزمایشگاهی و گیرندگان پیوند کلیه به‌طور قابل‌اعتمادی پیش‌بینی کند
- با تزریق جایگزین به بافت کلیه، آسیب وارده را کاهش دهد و فرصت جدیدی برای درمان دارپایه و هدفمند فراهم آورد
مطالعات حیوانی و تایید سرطانی
در مدل‌های موشی با آسیب حاد کلیه، افزایش سطح miR-423-5p در خون متناسب با شدت آسیب بود. سپس در ۵۱ بیمار پیوندی در دانشگاه مونترال، تغییرات این مولکول با میزان حفظ عملکرد میکروسازی کلیه همبستگی قوی نشان داد. این سازوکار نوید می‌دهد که با مطالعه بالینی گسترده‌تر و فرایندهای تولید miR-423-5p دارویی، بتوان درمانی واقعی برای بیماران CKD یا گیرندگان پیوند ارائه کرد.
چشم‌اندازهای کاربرد بالینی و پژوهشی
- طراحی روش‌های هدفمند انتقال miR-423-5p (نانوذره، اگزووزوم) برای تقویت ایمنی رگ‌های کوچک
- اجرای کارآزمایی‌های بالینی فاز اول برای ارزیابی ایمنی و دوز مناسب در بیماران با نارسایی زودرس
- ارزیابی تأثیر miR-423-5p بر حفظ پیوند کلیه در دریافت‌کنندگان پیوند و کاهش نیاز به دیالیز
- گسترش مطالعه به دیگر بیماری‌های میکروسوزکولار مانند نارسایی قلبی، ریوی و آسیب‌های ایسکمیک مغزی
با این کشف، مسیر تازه‌ای برای تشخیص زودهنگام و مداخله درمانی در نارسایی کلیه آشکار شده است. اگر تحقیقات بالینی به‌خوبی پیش برود، در آینده‌ی نزدیک خواهیم توانست با یک آزمایش ساده‌ی خونی، وضعیت میکروسازی کلیه را پایش و با درمان‌های دارپایه، از تخریب پیش‌رونده این عضو حیاتی جلوگیری کنیم.
امید است این دستاورد نویدبخش، سلامت میلیون‌ها بیمار کلیوی را بهبود داده و بار سنگین نارسایی مزمن کلیه را سبک‌تر کند.
لعیا آزاده
من فارغ‌التحصیل رشته رسانه و ارتباطات هستم و از همان دوران دانشگاه به پتانسیل فضای مجازی و رسانه‌های دیجیتال برای تولید محتوا علاقه‌مند شدم. فعالیت حرفه‌ای خودم را از سال ۱۳۹۷ با مدیریت یک وبلاگ و شبکه‌های اجتماعی برای یک برند کوچک آغاز کردم. پس از کسب تجربه در زمینه تولید محتوای دیجیتال و بازاریابی، اکنون به عنوان دبیر سرویس محتوای دیجیتال در یک مجله اینترنتی شناخته‌شده فعالیت می‌کنم. تلاش من این است که با بهره‌گیری از روندهای جدید، محتوایی جذاب و تعاملی برای مخاطبان تولید کنم.