سامانه شنوایی جانوران فراتر از محدوده شنوایی انسان حرکت کرده و هر گونه با سازوکار منحصربه‌فرد خود، امواج صوتی را به داده‌ای زنده بدل می‌کند. از پروانه‌ای که پژواک خفاش را می‌شنود تا جغدی که زیر برف طعمه را ردیابی می‌کند، این تنوع زیستی الهام‌بخش دنیای فناوری نیز بوده است.
اعجاز فراصوت در پروانه موم‌خوار
پروانه موم‌خوار بزرگ (Greater Wax Moth) قادر است صداهایی تا فرکانس ۳۰۰ کیلوهرتز را تشخیص دهد؛ یعنی ۱۵ برابر بیشینه شنوایی انسان. این توانایی به پروانه امکان می‌دهد پژواک سوت خفاش‌های شکارچی را بشنود و پیش از نزدیک شدنشان مسیر خود را تغییر دهد. در حقیقت، سازگاری حسی این پروانه نمونه‌ای از رقابت همیشگی شکار و فرار در طبیعت است.
جغد انبار؛ شکارچی خاموش زیر برف
جغد انبار (Tyto alba) در تاریکی مطلق شب با اتکا به شنوایی‌اش شکار می‌کند. پرهای صورتش به شکل قطعه‌ای بشقاب‌مانند، امواج صوتی را متمرکز کرده و اختلاف زمان ورود صدا به هر گوش، محل حرکت طعمه را با دقت سانتی‌متری تعیین می‌کند. حتی خش‌خش موش زیر لایه‌های برف برای این جغد مانند فریاد آشکار است.
اکولاکشن؛ از حریم آسمان تا اعماق دریا
خُفاش‌ها و دلفین‌ها با انتشار پالس‌های صوتی و تحلیل پژواک بازگشتی، نقشه‌ای سه‌بعدی از محیط اطرافشان می‌سازند. این «پژواک‌یابی» (echolocation) نه‌تنها مبنای فناوری سونار و زیرآبی است بلکه نشان می‌دهد چگونه طبیعت پیچیده‌ترین سیستم‌های ناوبری صوتی را طراحی کرده است.
شنوایی دوبُعدی فک‌سانان
فک‌سانان (pinnipeds) مانند فک و شیر دریایی، هم در آب و هم در خشکی شنوایی بالایی دارند. آن‌ها هنگام شنا فضای گوش میانی را با خون پر می‌کنند تا امواج زیرآبی مستقیماً منتقل شوند و پس از بالا آمدن از آب، مجدداً هوا جایگزین شود تا صداهای هوا را بدون تحریف بشنوند.
جانوران و فناوری شنیداری
طبیعت با ارائه سازوکارهای فوق‌العاده شنوایی، مسیر نوینی برای توسعه فناوری‌های صوتی گشوده است. برخی دستاوردها عبارت‌اند از:
- سونارهای دریایی با دقت سنجش فواصل تا چند سانتی‌متر
- دستگاه‌های تصویربرداری اولتراسوند پیشرفته در پزشکی
درک بهتر این سازگاری‌های زیستی می‌تواند ضمن بهبود فناوری‌های نوین، دید ما را نسبت به پیچیدگی‌های حیات و ارتباط بی‌وقفه موجودات با محیطشان غنی‌تر کند.
لعیا آزاده
من فارغ‌التحصیل رشته رسانه و ارتباطات هستم و از همان دوران دانشگاه به پتانسیل فضای مجازی و رسانه‌های دیجیتال برای تولید محتوا علاقه‌مند شدم. فعالیت حرفه‌ای خودم را از سال ۱۳۹۷ با مدیریت یک وبلاگ و شبکه‌های اجتماعی برای یک برند کوچک آغاز کردم. پس از کسب تجربه در زمینه تولید محتوای دیجیتال و بازاریابی، اکنون به عنوان دبیر سرویس محتوای دیجیتال در یک مجله اینترنتی شناخته‌شده فعالیت می‌کنم. تلاش من این است که با بهره‌گیری از روندهای جدید، محتوایی جذاب و تعاملی برای مخاطبان تولید کنم.