یافته‌های یک تحقیق جامع در ایران نشان می‌دهد که بر خلاف تصورات و برخی گمانه‌زنی‌های پیشین، گروه خونی مادر نقشی در بروز دیابت بارداری ندارد. این پژوهش که با هدف شناسایی دقیق‌تر عوامل خطر این عارضه شایع دوران بارداری انجام شده است، بار دیگر بر اهمیت شاخص‌هایی چون سن بالاتر و اضافه‌وزن به عنوان محرک‌های اصلی دیابت بارداری تاکید می‌کند. این نتایج می‌تواند راهنمای تازه‌ای برای برنامه‌ریزی مراقبت‌های بهداشتی و پیشگیری موثر از این بیماری باشد.
تبیین دیابت بارداری: چالشی جدی برای سلامت مادر و جنین
دیابت بارداری یکی از اختلالات متابولیکی رایج است که معمولاً در نیمه دوم دوران بارداری بروز می‌کند. در این دوره، بدن مادر به دلیل تغییرات هورمونی، مقاومت بیشتری نسبت به انسولین پیدا می‌کند. اگر لوزالمعده نتواند به اندازه کافی انسولین ترشح کند تا این مقاومت را جبران کند، سطح قند خون افزایش یافته و منجر به دیابت بارداری می‌شود. این وضعیت در حدود ۱۰ درصد از زنان باردار در سراسر جهان مشاهده می‌شود و می‌تواند پیامدهای جدی برای سلامت مادر و نوزاد داشته باشد، از جمله افزایش خطر فشار خون بارداری، زایمان زودرس، نیاز به سزارین و حتی مشکلات متابولیک در نوزاد پس از تولد. از همین رو، غربالگری به موقع و شناخت دقیق عوامل خطر، از ارکان اصلی مراقبت‌های دوران بارداری به شمار می‌رود.
رمزگشایی از رابطه گروه خونی و دیابت بارداری؛ نتایج پژوهش سنندج
با وجود مطالعات پیشین که گاه ارتباطی میان گروه‌های خونی (به ویژه B یا A) و برخی بیماری‌ها از جمله دیابت را مطرح کرده بودند، یافته‌ها همواره یکسان و قاطع نبودند. همین ابهامات، پژوهشگران را بر آن داشت تا به صورت اختصاصی به بررسی رابطه میان گروه خونی و دیابت بارداری بپردازند. در همین راستا، تیمی از پژوهشگران به سرپرستی عباس آقائی، استادیار گروه اپیدمیولوژی و آمار زیستی دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی کردستان، مطالعه‌ای مورد-شاهدی را در میان ۴۲۲ زن باردار شهر سنندج انجام دادند. این تحقیق شامل ۲۱۱ زن مبتلا به دیابت بارداری و ۲۱۱ زن باردار سالم بود.
نتایج تحلیل‌های آماری در «مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی کردستان» منتشر شده و به وضوح نشان داد که هیچ ارتباط آماری معنی‌داری بین گروه خونی (ABO و Rh) زنان و احتمال ابتلا به دیابت بارداری وجود ندارد. در واقع، توزیع فراوانی گروه‌های خونی در هر دو گروه مبتلا و سالم تقریباً مشابه بود، به طوری که گروه خونی O بیشترین فراوانی (بیش از ۴۰ درصد) را در هر دو گروه نشان داد.
عوامل خطر اصلی دیابت بارداری: سن، شاخص توده بدنی و تعداد بارداری‌ها
اگرچه گروه خونی از دایره عوامل خطر دیابت بارداری خارج شد، اما این پژوهش بر نقش پررنگ عوامل دیگری که از قبل نیز مورد توجه بودند، صحه گذاشت. محققان به این نتیجه رسیدند که سه عامل اصلی ارتباط معنی‌داری با افزایش خطر ابتلا به دیابت بارداری دارند:
سن بالاتر مادر: میانگین سنی زنان مبتلا به دیابت بارداری حدود ۳۴ سال بود، در حالی که این میانگین برای زنان سالم حدود ۳۰ سال گزارش شد. با افزایش سن، تغییرات هورمونی و کاهش تدریجی حساسیت سلول‌ها به انسولین، احتمال بروز دیابت بارداری افزایش می‌یابد.
شاخص توده بدنی (BMI) بیشتر: زنان دارای اضافه‌وزن یا چاقی، به دلیل افزایش بافت چربی، مقاومت بیشتری نسبت به انسولین نشان می‌دهند که این امر خطر ابتلا به دیابت بارداری را به طور قابل‌توجهی بالا می‌برد.
تعداد بارداری‌های بالاتر: زنانی که بیش از دو بارداری را تجربه کرده بودند، در مقایسه با بارداری‌های اول یا دوم، با خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری مواجه بودند.
این یافته‌ها با بسیاری از مطالعات انجام شده در کشورهای دیگر نظیر ترکیه، چین و عربستان که عدم ارتباط بین گروه خونی و دیابت بارداری را تایید کرده‌اند، همخوانی دارد. این همسویی جهانی، بر اعتبار نتایج تاکید می‌کند و مسیر را برای تمرکز بیشتر بر عوامل خطر تایید شده هموار می‌سازد.
توصیه‌های پیشگیرانه برای مدیریت دیابت بارداری
با توجه به عدم نقش گروه خونی و تاکید بر عوامل خطر سن و اضافه‌وزن، راهکارهای پیشگیرانه و مدیریتی برای دیابت بارداری بیش از پیش اهمیت می‌یابند. تمرکز بر این عوامل می‌تواند به کاهش شیوع و عوارض این بیماری کمک شایانی کند:
کنترل وزن پیش از بارداری: حفظ وزن سالم قبل از اقدام به بارداری، یکی از موثرترین راه‌ها برای کاهش خطر ابتلا به دیابت بارداری است.
تغذیه مناسب و فعالیت بدنی: رعایت یک رژیم غذایی متعادل و غنی از فیبر، همراه با فعالیت بدنی منظم و متناسب با شرایط بارداری، می‌تواند به مدیریت قند خون و افزایش حساسیت به انسولین کمک کند.
این یافته‌ها به متخصصان سلامت کمک می‌کند تا برنامه‌های آموزشی و مراقبتی خود را هدفمندتر کرده و منابع را به سمت مداخلاتی سوق دهند که بیشترین تاثیر را بر سلامت مادر و جنین دارند. مدیریت صحیح دیابت بارداری نه تنها پیامدهای کوتاه‌مدت را کاهش می‌دهد، بلکه می‌تواند خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ در آینده برای مادر و چاقی دوران کودکی و نوجوانی برای فرزند را نیز به حداقل برساند.
مطالب مرتبط
- مطالعه‌ای جدید اثبات کرد: ورزش‌های کوتاه روزانه، ضامن سلامتی قلب و ریه شماست
- انگل در کودکان: علائم پنهان و آشکار که والدین باید بشناسند
- تحولی در درمان دردهای ستون فقرات: ۸۰ درصد بیماران بدون جراحی بهبود می‌یابند
- تحولی در درمان دردهای ستون فقرات: ۸۰ درصد بیماران بدون جراحی بهبود می‌یابند
لعیا آزاده
من فارغ‌التحصیل رشته رسانه و ارتباطات هستم و از همان دوران دانشگاه به پتانسیل فضای مجازی و رسانه‌های دیجیتال برای تولید محتوا علاقه‌مند شدم. فعالیت حرفه‌ای خودم را از سال ۱۳۹۷ با مدیریت یک وبلاگ و شبکه‌های اجتماعی برای یک برند کوچک آغاز کردم. پس از کسب تجربه در زمینه تولید محتوای دیجیتال و بازاریابی، اکنون به عنوان دبیر سرویس محتوای دیجیتال در یک مجله اینترنتی شناخته‌شده فعالیت می‌کنم. تلاش من این است که با بهره‌گیری از روندهای جدید، محتوایی جذاب و تعاملی برای مخاطبان تولید کنم.