مریخ‌نورد پرسویرنس با کشف صخره‌های خال‌خاری در دهانه جیزرو، بار دیگر هیجان جست‌وجوی زندگی در سیاره سرخ را شعله‌ور کرده است. لکه‌های سفید و رنگارنگی که شبیه آثار واکنش‌های شیمیایی پیچیده‌اند، ممکن است نشانه فرآیندهایی باشد که زمانی میکروب‌های ابتدایی برای بقای خود از آن‌ها بهره می‌بردند.
آنچه تاکنون کشف شده
در سال ۲۰۲۴، پرسویرنس در منطقه «چیاوا فالز» بقایای رسوبی قدیمی یک رودخانه را شناسایی کرد که زمانی به دریاچه جیزرو می‌ریخت. ابزار SHERLOC این مریخ‌نورد شواهد زیر را ثبت کرده است:
- مولکول‌های کربن‌دار و لکه‌های هماتیت قرمز
- ذرات فسفات و سولفید آهن
- ساختارهایی که در زمین معمولاً به‌دست میکروب‌ها شکل می‌گیرند
این یافته‌ها احتمال می‌دهند خاک آنجا میزبان چرخه‌های اکسیداسیون-احیا بوده که موجودات ریز روی زمین برای تولید انرژی از آن استفاده می‌کنند.
اهمیت کشفیات خال‌دار
چرا این صخره‌ها متفاوت‌اند؟
- ترکیب معدنی نادر: وجود ویویانیت (فسفات آهن) و گریگایت (سولفید آهن) که معمولاً با فعالیت زیستی در رسوبات زمین مرتبط‌اند.
- الگوی پراکندگی: نحوه توزیع این کانی‌ها در لایه‌های رس نشان می‌دهد این لکه‌ها صرفاً محصول واکنش‌های غیرزیستی نبوده‌اند.
در دهه‌های گذشته، مأموریت‌هایی مانند وایکینگ و کوریاسیتی نیز به جست‌وجوی مولکول‌های آلی پرداخته‌اند، اما پرسویرنس اولین کاوشگری است که در بستر دریاچه باستانی زمین‌شناسی می‌کند.
موانع تأیید حیات باستانی
علیرغم شواهد امیدوارکننده، چند نکته هنوز نامشخص است:
- آیا این ترکیبات واقعاً نشانه فعالیت میکروبی بوده یا حاصل فرآیندهای زمین‌شناسی طولانی‌مدت؟
- آزمایش دقیق ساختارهای خال‌دار فقط با بازگرداندن نمونه‌ها به زمین ممکن است.
تصمیم سیاسی و مالی برای بازگرداندن صخره‌ها تا سال ۲۰۳۳ باید با ملاحظات ایمنی و جلوگیری از آلوده‌سازی زمین همراه شود.
گام‌های پیشِ رو
برای روشن شدن راز لکه‌های خال‌دار مریخ:
- مأموریت بازگرداندن نمونه‌ها (Sample Return) که سنگ‌ها را به آزمایشگاه‌های پیشرفته زمین منتقل می‌کند
- تحلیل مقایسه‌ای با نمونه‌های خاک و رسوبات زمین، به‌ویژه از محیط‌های باستانی خشک‌شده که میکروب‌ها در آن‌ها زندگی می‌کرده‌اند
با این مسیر، ممکن است سرانجام پاسخ قطعی را درباره وجود حیات باستانی در مریخ بشنویم.
نهایتاً این یافته‌ها نه‌تنها پرسش بنیادین «آیا ما تنها هستیم؟» را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بلکه چشم‌اندازی نو به سرنوشت سیارات زمین‌سان در منظومه شمسی می‌گشاید.
لعیا آزاده
من فارغ‌التحصیل رشته رسانه و ارتباطات هستم و از همان دوران دانشگاه به پتانسیل فضای مجازی و رسانه‌های دیجیتال برای تولید محتوا علاقه‌مند شدم. فعالیت حرفه‌ای خودم را از سال ۱۳۹۷ با مدیریت یک وبلاگ و شبکه‌های اجتماعی برای یک برند کوچک آغاز کردم. پس از کسب تجربه در زمینه تولید محتوای دیجیتال و بازاریابی، اکنون به عنوان دبیر سرویس محتوای دیجیتال در یک مجله اینترنتی شناخته‌شده فعالیت می‌کنم. تلاش من این است که با بهره‌گیری از روندهای جدید، محتوایی جذاب و تعاملی برای مخاطبان تولید کنم.