افزایش سقوط ماهواره‌های استارلینک در سال‌های اخیر
در ماه‌های گذشته گزارش‌های متعددی از سقوط ماهواره‌های استارلینک و ورود آن‌ها به جو زمین منتشر شده است. این پدیده که با سوختن ماهواره‌ها در لایه‌های بالایی جو همراه است، توجه دانشمندان، نهادهای فضایی و افکار عمومی را به خود جلب کرده است. شرکت اسپیس‌ایکس تأکید دارد که ماهواره‌ها به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند تا در جو به‌طور ایمن متلاشی شوند، اما کارشناسان نسبت به پیامدهای زیست‌محیطی و خطرات احتمالی هشدار می‌دهند.
چرا ماهواره‌های استارلینک سقوط می‌کنند؟
ماهواره‌های استارلینک در مدارهای پایین زمین قرار می‌گیرند تا در صورت بروز نقص عملکردی، به‌مرور تحت تأثیر مقاومت جو قرار گرفته و بازگشت طبیعی به جو داشته باشند. عمر مفید این ماهواره‌ها معمولاً بین ۵ تا ۷ سال است و پس از آن یا به‌صورت کنترل‌شده و یا بر اثر شرایط غیرمنتظره سقوط می‌کنند.
مهم‌ترین دلایل سقوط عبارت‌اند از:
- فعالیت خورشیدی و نوسانات جوی: توفان‌های خورشیدی و ژئومغناطیسی باعث افزایش چگالی جو و کاهش ارتفاع ماهواره‌ها می‌شوند.
- نقص فنی یا خطای عملکردی: مشکلات در موتورهای تصحیح مدار یا سیستم‌های کنترل می‌تواند مانع حفظ موقعیت ماهواره شود.
- عدم رسیدن به مدار نهایی: برخی پرتاب‌ها در مرحله آزمایشی باقی می‌مانند و ماهواره‌ها پیش از تثبیت مدار سقوط می‌کنند.
نمونه‌های واقعی سقوط استارلینک
- ژانویه ۲۰۲۵: بیش از ۱۲۰ ماهواره استارلینک در مدت کوتاهی وارد جو شدند و روزانه ۴ تا ۵ ماهواره در حال سوختن مشاهده شد.
- فوریه ۲۰۲۲: توفان ژئومغناطیسی پس از پرتاب ۴۹ ماهواره، موجب بازگشت ۴۰ ماهواره به جو شد.
- مه ۲۰۲۴: ۱۲ ماهواره در پی یک توفان خورشیدی سقوط کردند.
این موارد نشان می‌دهد که فعالیت‌های خورشیدی و شرایط جوی نقش مهمی در پایداری مدار این ماهواره‌ها دارند.
نگرانی‌های زیست‌محیطی و خطرات احتمالی
اگرچه بیشتر ماهواره‌ها در جو می‌سوزند، اما نگرانی‌هایی جدی وجود دارد:
- انتشار ذرات فلزی مانند اکسید آلومینیوم در جو که می‌تواند بر لایه ازن و واکنش‌های شیمیایی جو اثر بگذارد.
- احتمال باقی ماندن قطعات مقاوم و ورود آن‌ها به سطح زمین، هرچند این احتمال بسیار کم است.
- افزایش خطر برخورد با سایر ماهواره‌ها در صورت بازگشت‌های کنترل‌نشده که می‌تواند به «سناریوی کسلر» یا زنجیره برخوردهای فضایی منجر شود.
جمع‌بندی
افزایش موارد سقوط ماهواره‌های استارلینک نشان می‌دهد که مدیریت مدارهای پایین زمین با چالش‌های جدی روبه‌رو است. هرچند اسپیس‌ایکس طراحی ایمن ماهواره‌ها را تضمین می‌کند، اما پیامدهای زیست‌محیطی و خطرات ناشی از ازدحام فضایی نیازمند توجه و همکاری بین‌المللی است. آینده اینترنت ماهواره‌ای و امنیت مدار زمین وابسته به یافتن راهکارهایی پایدار برای کنترل این روند خواهد بود.
لعیا آزاده
من فارغ‌التحصیل رشته رسانه و ارتباطات هستم و از همان دوران دانشگاه به پتانسیل فضای مجازی و رسانه‌های دیجیتال برای تولید محتوا علاقه‌مند شدم. فعالیت حرفه‌ای خودم را از سال ۱۳۹۷ با مدیریت یک وبلاگ و شبکه‌های اجتماعی برای یک برند کوچک آغاز کردم. پس از کسب تجربه در زمینه تولید محتوای دیجیتال و بازاریابی، اکنون به عنوان دبیر سرویس محتوای دیجیتال در یک مجله اینترنتی شناخته‌شده فعالیت می‌کنم. تلاش من این است که با بهره‌گیری از روندهای جدید، محتوایی جذاب و تعاملی برای مخاطبان تولید کنم.